Petua Mendidik Anak Menurut Al-Quran dan Hadis

Eurocode di Malaysia: Era Baharu Reka Bentuk Struktur – Adakah ia Lebih Baik daripada British Standard?

---

Industri pembinaan Malaysia telah lama bergantung kepada British Standards (BS Code) sebagai panduan reka bentuk struktur. Namun, sejak beberapa tahun kebelakangan ini, pengenalan Eurocode telah membawa anjakan paradigma yang signifikan. Adakah peralihan ini "baik" atau "buruk" untuk industri? Bolehkah BS Code masih digunakan, atau adakah ia tidak lagi relevan? Artikel ini akan membongkar perbezaan utama antara kedua-dua kod amalan ini, menilai kesan Eurocode di Malaysia, dan menjawab persoalan sama ada BS Code masih boleh diguna pakai dalam era baharu ini. Kami juga akan menyediakan senarai kod amalan utama untuk kedua-dua sistem.

---

Selama berdekad-dekad, tulang belakang kepada reka bentuk dan pembinaan struktur di Malaysia adalah British Standards (BS Code). Generasi jurutera telah dididik dan beramal menggunakan piawaian ini, menjadikan ia sinonim dengan kejuruteraan di negara kita. Namun, landskap piawaian global telah berubah, dan Malaysia tidak ketinggalan dalam evolusi ini.

Pengenalan dan penggunaan Eurocode secara rasmi di Malaysia telah mencetuskan perbincangan dan penyesuaian yang meluas dalam kalangan profesional industri. Peralihan ini bukan sekadar pertukaran buku rujukan, tetapi melibatkan perubahan fundamental dalam pendekatan reka bentuk, falsafah keselamatan, dan metodologi pengiraan.

Pengenalan Eurocode di Malaysia

Eurocode adalah satu set piawaian reka bentuk struktur Eropah yang dibangunkan untuk menyelaraskan amalan kejuruteraan di seluruh Kesatuan Eropah. Ia merangkumi aspek reka bentuk untuk pelbagai bahan dan jenis struktur, daripada konkrit dan keluli kepada geoteknik dan tahan gempa.

Di Malaysia, CIDB (Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia) melalui Jabatan Kerja Raya (JKR) telah mengambil langkah proaktif untuk mengadaptasi Eurocode sebagai piawaian utama untuk reka bentuk struktur baharu. Pelaksanaannya telah melalui beberapa fasa, dengan sebahagian besar Eurocode menjadi mandatori bagi projek-projek JKR dan agensi kerajaan yang lain sejak sekitar tahun 2015-2018, dan kini secara meluas untuk semua projek pembinaan utama.

Rasional di Sebalik Adaptasi:

• Harmonisasi Antarabangsa: Membolehkan Malaysia sejajar dengan amalan kejuruteraan global, terutamanya di Eropah, meningkatkan pengiktirafan dan daya saing jurutera Malaysia di peringkat antarabangsa.
• Amalan Terbaik Global: Eurocode mewakili pendekatan yang lebih moden dan saintifik dalam reka bentuk, menggabungkan penyelidikan dan pembangunan terkini.
• Memudahkan Perdagangan & Kerjasama: Memudahkan kolaborasi dalam projek kejuruteraan antarabangsa dan import/eksport bahan atau produk pembinaan.

Adakah Eurocode "Baik" atau "Buruk"? (Kelebihan dan Cabaran)

Peralihan kepada Eurocode membawa implikasi yang pelbagai. Ia bukan sekadar hitam putih, tetapi ada kelebihan dan cabaran tersendiri.

---

Kelebihan (The Good)

1. Harmonisasi Antarabangsa & Pengiktirafan Global: Eurocode adalah piawaian yang diterima di banyak negara di luar Eropah. Ini memudahkan jurutera Malaysia untuk bekerja di peringkat antarabangsa dan sebaliknya.
2. Reka Bentuk Berasaskan Keadaan Had (Limit State Design): Eurocode menggunakan falsafah Limit State Design (LSD) yang lebih komprehensif dan realistik, mempertimbangkan kedua-dua Ultimate Limit State (ULS) (kekuatan) dan Serviceability Limit State (SLS) (kebolehgunaan seperti pesongan, retakan). Ini berbeza sedikit daripada kaedah Permissible Stress Design atau Working Stress Design yang lebih umum dalam BS Code lama.
3. Pendekatan Lebih Saintifik & Probabilistik: Eurocode mengintegrasikan faktor keselamatan separa (partial safety factors) yang lebih terperinci untuk bahan dan beban, mengambil kira ketidakpastian secara statistik, memberikan reka bentuk yang lebih optimum dan ekonomikal dalam sesetengah keadaan.
4. Menggalakkan Inovasi: Kerangka kerja Eurocode yang berasaskan prinsip membenarkan teknik pembinaan baharu dan bahan inovatif untuk dinilai dan digunakan dengan lebih fleksibel.
5. National Annex (NA): Setiap negara yang mengadaptasi Eurocode boleh mengeluarkan National Annex mereka sendiri. Di Malaysia, MS EN Eurocode National Annex menyediakan parameter yang disesuaikan dengan keadaan tempatan, termasuk keadaan iklim (beban angin, suhu) dan seismik (reka bentuk tahan gempa). Ini memastikan piawaian global relevan dengan konteks tempatan.

---

Cabaran (The Bad)

1. Keluk Pembelajaran (Learning Curve): Bagi jurutera yang telah lama beramal dengan BS Code, Eurocode memerlukan perubahan mentaliti dan pembelajaran semula yang ketara. Notasi, terminologi, dan metodologi pengiraan berbeza.
2. Kos Latihan & Perisian: Firma perunding dan jurutera perlu melabur dalam latihan dan perisian reka bentuk yang disesuaikan dengan Eurocode, yang boleh menjadi kos permulaan yang tinggi.
3. Transisi Dokumen & Kekeliruan Awal: Pada peringkat awal, mungkin berlaku kekeliruan dalam interpretasi dan aplikasi, terutama apabila berurusan dengan projek-projek lama atau jurutera dari latar belakang yang berbeza.
4. Kebolehdapatan Data: Sesetengah data input yang diperlukan oleh Eurocode (terutamanya untuk geoteknik - Eurocode 7) mungkin memerlukan siasatan tapak yang lebih terperinci atau data yang tidak biasa dikumpul di bawah amalan BS Code lama.

Status BS Code di Malaysia: Masih Boleh Digunakan?

Secara ringkas, Eurocode adalah piawaian utama dan diwajibkan untuk kebanyakan projek pembinaan baharu di Malaysia.

• Untuk Projek Baharu: Eurocode (dengan National Annex Malaysia yang berkaitan) adalah kod amalan yang disyorkan dan mandatori oleh pihak berkuasa seperti JKR dan Dewan Bandaraya di kebanyakan negeri, termasuk Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Melaka, dan Johor Bahru.
• Projek Warisan (Legacy Projects): Bagi projek yang telah dimulakan atau direka bentuk di bawah BS Code sebelum tarikh pelaksanaan Eurocode sepenuhnya, BS Code masih boleh digunakan dengan kelulusan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) atau agensi berkaitan. Namun, ini semakin jarang berlaku dan memerlukan justifikasi yang kuat.
• Pengukuhan Struktur Sedia Ada: Untuk kerja-kerja pengukuhan atau pengubahsuaian pada struktur yang asalnya direka bentuk menggunakan BS Code, penggunaan BS Code mungkin masih dibenarkan atas sebab keselarasan dengan reka bentuk asal, tetapi perlu diluluskan oleh Jurutera Profesional.

Secara keseluruhan, industri kejuruteraan di Malaysia telah bergerak ke arah Eurocode, dan ini adalah arah tuju masa depan. Bergantung kepada BS Code untuk projek baharu adalah tidak lagi praktikal dan mungkin tidak dibenarkan secara sah kecuali dalam keadaan yang sangat spesifik dan dengan kelulusan.

Perbezaan Utama Antara Eurocode dan BS Code

Peralihan daripada BS Code kepada Eurocode bukan sekadar pertukaran nombor kod. Terdapat perbezaan fundamental dalam falsafah dan pendekatan:

Ciri Utama	BS Code (British Standards)	Eurocode (European Standards)
Falsafah Reka Bentuk	Umumnya Working Stress Design atau Partial Safety Factor	Secara eksklusif Limit State Design (LSD) yang lebih menyeluruh
Faktor Keselamatan	Lebih kepada faktor keselamatan keseluruhan yang disatukan (overall factor of safety).	Menggunakan faktor keselamatan separa (partial safety factors) yang berasingan untuk beban (actions) dan bahan (resistances), membenarkan reka bentuk yang lebih optimum dan berasaskan probabiliti.
Pendekatan	Lebih preskriptif, iaitu memberikan arahan yang lebih khusus.	Lebih kepada prinsip-prinsip, memberikan fleksibiliti tetapi memerlukan pemahaman asas yang lebih mendalam.
Notasi & Terminologi	Berbeza secara ketara (contoh: beban characteristic vs design).	Menggunakan sistem notasi yang lebih selaras di peringkat antarabangsa (misalnya fck untuk kekuatan mampatan konkrit characteristic).
Beban Reka Bentuk	Ditentukan secara berasingan (contoh: BS 6399).	Diselaraskan di bawah Eurocode 1 (EN 1991), dengan klasifikasi dan gabungan beban yang lebih terperinci.
Geoteknik (Eurocode 7)	Berbeza daripada BS 8004 (lebih bersifat preskriptif).	Eurocode 7 (EN 1997) memperkenalkan pendekatan geoteknik berasaskan Limit State yang lebih ketat dan terperinci, dengan pilihan pendekatan reka bentuk (Design Approaches).
Reka Bentuk Seismik	Kurang penekanan khusus (jika ada, bergantung pada kod tambahan).	Eurocode 8 (EN 1998) menyediakan garis panduan terperinci untuk reka bentuk struktur tahan gempa, yang sangat relevan untuk Malaysia sebagai negara di zon gempa sederhana.
National Annex	Tiada konsep National Annex kerana ia adalah standard Britain.	Setiap negara boleh menerbitkan National Annex sendiri untuk menyesuaikan parameter dan nilai berdasarkan keadaan tempatan, iklim, dan amalan kebangsaan.

Senarai Kod Amalan Utama: Eurocode vs BS Code

Untuk memberikan gambaran yang lebih jelas, berikut adalah perbandingan antara beberapa kod amalan utama yang paling kerap digunakan dalam reka bentuk struktur di bawah Eurocode (mengikut piawaian MS EN di Malaysia) dan BS Code yang telah digantikan:

Kod Amalan Eurocode (Piawaian MS EN di Malaysia)

• MS EN 1990: Eurocode - Basis of Structural Design
• (Dasar Reka Bentuk Struktur)
• MS EN 1991: Eurocode 1 - Actions on Structures
• (Tindakan ke atas Struktur - Beban)
• MS EN 1992: Eurocode 2 - Design of Concrete Structures
• (Reka Bentuk Struktur Konkrit)
• MS EN 1993: Eurocode 3 - Design of Steel Structures
• (Reka Bentuk Struktur Keluli)
• MS EN 1994: Eurocode 4 - Design of Composite Steel and Concrete Structures
• (Reka Bentuk Struktur Komposit Keluli dan Konkrit)
• MS EN 1995: Eurocode 5 - Design of Timber Structures
• (Reka Bentuk Struktur Kayu)
• MS EN 1996: Eurocode 6 - Design of Masonry Structures
• (Reka Bentuk Struktur Batu-bata)
• MS EN 1997: Eurocode 7 - Geotechnical Design
• (Reka Bentuk Geoteknik)
• MS EN 1998: Eurocode 8 - Design of Structures for Earthquake Resistance
• (Reka Bentuk Struktur Tahan Gempa Bumi)
• MS EN 1999: Eurocode 9 - Design of Aluminium Structures
• (Reka Bentuk Struktur Aluminium)

Kod Amalan BS Code (Yang Kini Digantikan/Kurang Digunakan untuk Projek Baharu)

• BS 8110: Structural Use of Concrete
• (Penggunaan Struktur Konkrit) – Digantikan oleh MS EN 1992
• BS 5950: Structural Use of Steelwork in Building
• (Penggunaan Struktur Keluli dalam Bangunan) – Digantikan oleh MS EN 1993
• BS 6399: Loading for Buildings
• (Beban untuk Bangunan) – Digantikan oleh MS EN 1991
• BS 8004: Foundations
• (Asas) – Digantikan oleh MS EN 1997
• BS 5628: Code of Practice for Use of Masonry
• (Kod Amalan untuk Penggunaan Batu-bata) – Digantikan oleh MS EN 1996

Kesimpulan

Pengenalan Eurocode di Malaysia menandakan satu langkah progresif dalam industri kejuruteraan pembinaan kita. Walaupun ia membawa cabaran awal dari segi pembelajaran dan penyesuaian, manfaat jangka panjang seperti harmonisasi global, pendekatan reka bentuk yang lebih optimum dan saintifik, serta peningkatan keselamatan struktur adalah tidak dapat dinafikan.

BS Code yang telah berkhidmat dengan baik selama ini kini secara beransur-ansur digantikan oleh Eurocode sebagai piawaian pilihan dan mandatori untuk projek baharu. Ini memerlukan komitmen berterusan daripada semua pihak berkepentingan dalam industri – jurutera, arkitek, pemaju, dan pihak berkuasa – untuk memahami, mempelajari, dan mengadaptasi piawaian baharu ini sepenuhnya. Hanya dengan itu, kita dapat memastikan struktur yang dibina di Malaysia bukan sahaja selamat dan ekonomikal, tetapi juga bertaraf antarabangsa.

---

Soalan Lazim (FAQ) Mengenai Eurocode di Malaysia

1. Mengapa Malaysia beralih dari BS Code ke Eurocode? 

J1: Malaysia beralih ke Eurocode untuk menyelaraskan piawaian kejuruteraan dengan amalan antarabangsa, mengambil kira pendekatan reka bentuk yang lebih moden (Limit State Design), dan meningkatkan daya saing jurutera Malaysia di peringkat global.

2. Adakah Eurocode wajib digunakan di Malaysia? 

J2: Ya, bagi kebanyakan projek pembinaan baharu di Malaysia, terutamanya yang melibatkan kerajaan dan pihak berkuasa tempatan, penggunaan Eurocode adalah mandatori (dengan National Annex Malaysia yang berkaitan).

3. Bolehkah BS Code masih digunakan untuk reka bentuk struktur di Malaysia? 

J3: Penggunaan BS Code untuk projek baharu secara umumnya tidak lagi dibenarkan melainkan dalam keadaan sangat spesifik dan dengan kelulusan khas daripada pihak berkuasa berkaitan. Ia mungkin masih relevan untuk projek warisan atau kerja pengukuhan pada struktur sedia ada yang direka bentuk dengan BS Code.

4. Apakah National Annex dalam Eurocode? 

J4: National Annex (NA) adalah dokumen tambahan yang diterbitkan oleh setiap negara yang mengadaptasi Eurocode. NA ini menyesuaikan parameter dan nilai tertentu dalam Eurocode dengan keadaan geografi, iklim, amalan dan peraturan tempatan negara tersebut. Malaysia mempunyai MS EN Eurocode National Annex.

5. Apakah perbezaan utama falsafah reka bentuk antara Eurocode dan BS Code? 

J5: Eurocode berasaskan Limit State Design (LSD) yang lebih komprehensif, mempertimbangkan kedua-dua kekuatan dan kebolehgunaan dengan faktor keselamatan separa yang terperinci. BS Code lama lebih cenderung kepada Working Stress Design atau overall factor of safety.

6. Adakah Eurocode lebih selamat daripada BS Code? 

J6: Kedua-dua kod bertujuan untuk memastikan keselamatan struktur. Eurocode menggunakan pendekatan yang lebih saintifik dan probabilistik dengan faktor keselamatan yang lebih terperinci, yang berpotensi membawa kepada reka bentuk yang lebih optimum dan selamat jika diaplikasikan dengan betul.

7. Apakah cabaran terbesar bagi jurutera Malaysia dalam peralihan ke Eurocode? 

J7: Cabaran terbesar adalah keluk pembelajaran yang tinggi, perbezaan notasi dan terminologi, serta pelaburan dalam latihan dan perisian yang serasi dengan Eurocode.

8. Adakah semua bahagian Eurocode telah dilaksanakan di Malaysia? 

J8: Sebahagian besar Eurocode yang relevan dengan reka bentuk struktur utama (EN 1990 hingga EN 1998) telah diguna pakai secara rasmi di Malaysia melalui Standard Malaysia (MS EN).

9. Bagaimana Eurocode menangani reka bentuk tahan gempa di Malaysia? 

J9: Eurocode 8 (EN 1998) menyediakan garis panduan terperinci untuk reka bentuk struktur tahan gempa. Ini penting bagi Malaysia, walaupun terletak di luar Lingkaran Api Pasifik, kerana kita masih terkesan dengan gegaran gempa bumi dari negara jiran.

10. Di mana saya boleh mendapatkan latihan atau maklumat lanjut mengenai Eurocode di Malaysia? 

J10: Anda boleh mendapatkan latihan dari CIDB, Institut Jurutera Malaysia (IEM), universiti, dan penyedia latihan swasta yang bertauliah. Maklumat lanjut juga boleh didapati dari Standards Malaysia dan Lembaga Jurutera Malaysia (BEM).

---

Sumber Rujukan Utama:

• Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (CIDB)
• Jabatan Kerja Raya (JKR) Malaysia
• Standards Malaysia
• Lembaga Jurutera Malaysia (BEM)
• Institut Jurutera Malaysia (IEM)
• Dokumen MS EN Eurocode National Annex yang relevan
• Buku teks Kejuruteraan Struktur dan Jurnal Teknikal.